Czekan to jedno z najważniejszych narzędzi w zimowej turystyce górskiej i wspinaczce. Nie jest tylko symbolem alpinisty – to sprzęt, który może uratować zdrowie i życie, nawet w czasie zwykłej i dość prostej zimowej wycieczki w Tatry. Choć wygląda niepozornie, warto poświęcić mu kilka chwil.
Czy wiesz, jak prawidłowo wybrać czekan, jakie są jego rodzaje i do czego służy? Przygotowaliśmy poradnik, który wprowadzi Cię w świat zimowej turystyki z czekanem w dłoni.
Dlaczego czekan jest tak ważny podczas zimowych wycieczek w Tatry?
Zima w górach to piękna, ale wymagająca pora roku. Śnieg i lód sprawiają, że poruszanie się po szlakach wymaga odpowiednich umiejętności i sprzętu. Czekan to narzędzie, które pełni wiele funkcji:
- Stabilizacja na stromym terenie. Czekan pomaga utrzymać równowagę podczas podejść, zejść i trawersowania stoków pokrytych śniegiem lub lodem.
- Hamowanie w razie upadku. Niezwykle ważne. Znajomość techniki hamowania czekanem może uratować życie, gdy poślizgniesz się na stromym stoku.
- Wspinaczka techniczna. W trudnym, skalnym lub lodowym terenie czekan wspinaczkowy staje się podstawowym narzędziem umożliwiającym przemieszczanie się.
To sprzęt, który powinien być zawsze w plecaku każdego turysty wybierającego się zimą w Tatry i inne góry.
Rodzaje czekanów – który wybrać na zimową wycieczkę w Tatry?
Czekany różnią się budową, długością i przeznaczeniem. Oto trzy podstawowe rodzaje:
1. Czekan turystyczny
To najczęstszy wybór wśród osób wędrujących zimą po Tatrach. Ma prostą konstrukcję, łagodnie wyprofilowane stylisko i ostrze, które nadaje się do stabilizacji w śniegu. Idealny do szlaków takich jak na Wołowiec czy Rakoń, gdzie teren jest wymagający, ale nie wymaga wspinaczki technicznej.
2. Czekan wspinaczkowy (techniczny)
Tak zwana dziaba. Ten typ jest krótszy i bardziej wyspecjalizowany. Wygięte stylisko oraz agresywnie profilowane ostrze pozwalają na wspinaczkę w lodzie czy mikstowym terenie (łączącym skałę i lód). Jest to sprzęt dla bardziej zaawansowanych użytkowników, którzy eksplorują trudniejsze rejony, np. północne ściany w Tatrach.
3. Czekan skiturowy
Minimalistyczny, ultralekki i krótki – taki czekan sprawdzi się u narciarzy skiturowych, którzy potrzebują sprzętu bardziej do stabilizacji na stromych zboczach niż do wspinaczki.
Jak dobrać długość czekana?
Długość czekana jest kluczowa, ponieważ wpływa na jego funkcjonalność i komfort użytkowania. Oto jak dobrać długość:
- Do turystyki zimowej. Klasyczna zasada mówi, że gdy trzymasz czekan za głowicę, stojąc wyprostowany, jego stylisko powinno sięgać do połowy łydki. Długość najczęściej mieści się w przedziale 60–70 cm.
- Do wspinaczki technicznej. Czekany wspinaczkowe są krótsze, zwykle 45–55 cm, aby łatwiej operować nimi w stromym terenie.
Pamiętaj, że zbyt długi czekan będzie niewygodny, a zbyt krótki może nie zapewnić odpowiedniego podparcia na szlaku.
Z czego składa się czekan?
Każdy czekan, niezależnie od rodzaju, ma kilka podstawowych elementów:
- Głowica. Składa się z ostrza (dzioba) i łopatki. Dziobem wbijasz czekan w śnieg lub lód, a łopatka służy do wykuwania stopni w twardym podłożu.
- Stylisko. Może być proste lub wygięte. Materiały takie jak aluminium sprawiają, że czekan jest lekki, natomiast stal nadaje mu większą wytrzymałość.
- Kolce. Na końcu styliska znajduje się stalowy kolec, który ułatwia wbicie czekana w śnieg podczas podejść.
Jak używać czekana zimą podczas zimowej wycieczki w górach? Podstawowe techniki
1. Stabilizacja na stoku
Podczas podejścia lub zejścia czekan trzymamy głowicą w dłoni. Wbijamy kolec w śnieg, używając go jako podpory.
2. Hamowanie w razie upadku
To jedna z najważniejszych umiejętności. Jeśli poślizgniesz się na stromym stoku, natychmiast odwróć się na brzuch, skieruj ostrze czekana w dół stoku i energicznie wbij je w śnieg, dociążając głowicę swoim ciałem. Hamowania nie da nauczyć się online - trzeba to ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz ćwiczyć, by wyrobić sobie właściwe odruchy. A najlepiej zapisać się na zimowy kurs turystyki wysokogórskiej.
3. Wspinaczka w lodzie
W technicznych terenach czekan służy do wbijania ostrza w lód lub śnieg, tworząc punkty podparcia. W takich sytuacjach często używa się dwóch czekanów wspinaczkowych.
Czekan turystyczny czy dziaba? Na co zwrócić uwagę przy zakupie?
Wybierając czekan, zwróć uwagę na:
1️⃣ Materiał styliska: Aluminium jest lżejsze, ale mniej trwałe – odpowiednie do turystyki. Stal sprawdzi się w trudniejszych warunkach.
2️⃣ Typ ostrza: Typ B (Basic) jest wystarczający do turystyki, Typ T (Technical) jest bardziej wytrzymały i przeznaczony do wspinaczki.
3️⃣ Dodatkowe elementy: Pętla nadgarstkowa, gumowa rękojeść i zabezpieczenie ostrza zwiększają wygodę i bezpieczeństwo użytkowania. Co do pętli, zdania są podzielone: dla jednych to element niezbędny, dla innych dodatkowe zagrożenie - wprawiony w niekontrolowany ruch może poważnie zranić podczas upadku lub działać jak kotwica w lawinie.
W górach dobrze mieć i używać swój sprzęt, ale jeśli czegoś Ci brakuje lub dopiero zaczynasz swoją górską przygodę, brakujący szpej możesz pożyczyć np. w naszej wypożyczalni w Krakowie czy w Morskim Oku.
Porady na zimowe wyjścia z czekanem i wycieczki wysokogórskie w Tatry
✔️ Przed wyjściem w góry zapoznaj się z prognozami pogody i warunkami lawinowymi.
✔️ Naucz się technik hamowania czekanem – to kluczowa umiejętność, którą warto przećwiczyć w bezpiecznym terenie pod okiem instruktora.
✔️ Zawsze łącz czekan z rakami lub raczkami – te dwa elementy sprzętu uzupełniają się i zwiększają bezpieczeństwo.
✔️ Pamiętaj, że czekan sam w sobie nie zapewnia bezpieczeństwa – wymaga od użytkownika wiedzy i doświadczenia.
Wysokogórskie zimowe wycieczki w Tatry? Tylko z czekanem!
Czekan to nieodzowny towarzysz każdej zimowej wyprawy w góry. Odpowiednio dobrany i używany może uratować życie, zapewniając stabilizację i umożliwiając hamowanie podczas upadku. Wybierając czekan, zwróć uwagę na jego rodzaj, długość i materiał, a przed wyjściem w góry upewnij się, że znasz podstawowe techniki jego używania. A jeśli nie wiesz, jak to robić lub chcesz poćwiczyć, przypomnieć sobie to i owo, zapisz się na kurs zimowej turystyki wysokogórskiej, np. w Szkole Górskiej Morskie Oko.
Zimą w górach liczy się nie tylko przygoda, ale przede wszystkim bezpieczeństwo. Dlatego wyposaż się w odpowiedni sprzęt, zdobywaj wiedzę i ruszaj w góry z pełnym przygotowaniem. Góry zimą to wyzwanie, które z odpowiednim podejściem dostarczy Ci niezapomnianych wrażeń!
#Czekan #GórskaEdukacja #ZimoweTatry #BezpieczeństwoWTatrach #ZimoweSzlaki